YASER ARAFAT VE FİLİSTİN DAVASI
Muhammet GÜNDÜZ
Yaser Arafat ve Filistin Davası
Tarihi çağlardan beri insanlık çeşitli değişim dönüşümler geçirmiş, ilerlemelere ve değişimlere şahit olmuştur. Bu dönemler sadece barış değil çokça kan ve gözyaşı da beraberinde getirmiştir. Yakın tarihimizde Osmanlı gibi milletleri renkleriyle kucaklayan cihanşümul bir devlet son bulmuş, yerine kargaşa hâkim olmuştur. Bu kargaşa etkisini en çok Orta Doğu'da göstermiştir.
Birçok din ve milletin mukaddesi Filistin; uzun yıllar Osmanlı himaye ve hamasetinde kalmış, savaş kaybedilince 1. Dünya Savaşı ile İngiliz mandasına bağlanmıştır. İngiliz hükümetinin vaatlerinin aksine bölgedeki sosyolojik yapı korunmamıştır.
Belfour Deklarasyonu ile Yahudi göçlerinin önü açılmıştır. Osmanlı döneminde Filistin’de azınlık olan Yahudi nüfusu, İngilizlerin göç teşviki ve Nazi tehdidiyle bölgede hızla artmış, 1947'ye kadar 650.000'e çıkmıştır. Bu durum halkta huzursuzluğa sebep olmuşsa da manda yönetimi taleplere kayıtsız kalınca durum sivil itaatsizliğe kadar gitmiştir. Ayrıca Yahudi yerleşimcilerin namütenahi toprak alımları, tarımsal dengede değişiklikler ve Filistinlilerle su kaynağı tartışmaları işleri iyice raydan çıkarmıştır.
(Görsel-1) (TRT HABER, 2023)
İngiltere, manda yönetimindeki pasifliği ve Haganah - İrgun çetelerinin şiddetli saldırıları sebebiyle geri çekilmek durumunda kaldı. İngiliz askeri birlikleri 1947 yılında Filistin’in durumunu BM'ye bırakarak bölgeyi terk etmeye başladı.
BM, 1948’de iki ayrı devlet çerçevesinde meşhur taksim planını yapmış; %56'sı Yahudilere %43'ü Filistinlilere, Kudüs'ü ise BM himayesine alacak şekilde bölmüştür. Filistinliler azınlık haklarına saygılı, taksim edilmemiş, üniter bir Filistin Devleti istediler ve bu planı reddettiler. (BBC NEWS, 2024) İngiliz kuvvetlerinin Filistin’den çekilmesinden bir gün sonra İsrail devleti resmen ilan olunmuştu. İsrail’in Devlet olarak ilan edilmesinin ardından Yahudi çeteleri Filistinlileri katletmeye ve halkı topraklarından zorla sürmeye başlamıştır. Zorla yerinden edilmenin başladığı bu güne (14 Mayıs 1948) Filistinliler Nekbe yani “Büyük Felaket” demişler ve yalnızca evlerinin anahtarını alarak tekrar geri dönme umuduyla vatanlarını terk etmişlerdir.
Katliamlar sürerken yeni müstakil olmuş Arap devletleri İsrail’e savaş açmış ve Ürdün Batı Şeria ve Doğu Kudüs’ü; Mısır da Gazze'yi kontrolüne geçirmiştir. Ardından savaşlar silsilesi başlamış ve 1,5 milyondan fazla Filistinli yerlerinden edilmiş, mülteci konumuna düşmüştür. Gazze'de Cibaliye ve Nuseirat; Lübnan'da Sabra ve Şatilla mülteci kampları kurulmuştur. Tüm bu yaşananlara rağmen Yahudi yerleşimci göçleri devam etmiş ve Yahudi nüfusu 2 milyona ulaşmıştır.
(Görsel-2) (Fikriyat, 2024)
Hal böyle iken halkının sevgisini kazanacak olan Yaser Arafat, Gazzeli bir ailenin çocuğu olarak 1929'da Kahire'de doğacak ve Mısır'da üniversite okurken kendini hürriyet mücadelesinin içinde bulacaktır.
Üniversite yıllarında kendini milliyetçi olarak tanımlayan Arafat, Yahudilerle sık sık tartışmalara girer olmuş, Siyonizm hakkında çeşitli kitaplar okuyup araştırmalar yapmıştır. Faaliyetlerini daha da ilerletip Manda döneminde Arap Yüksek Komitesi için Filistin’e gizlice silah sokma çalışmalarında bulunmuş,1948 de savaş başlayınca eğitimini yarım bırakıp harbe katılmıştır. Geriye dönünce inşaat mühendisliğini bitirip Mısırda Ebu Ammar kod adıyla gerilla usulü savaş yürüten gruplara katılmıştır. Süveyş krizi ile BM güçleri Sina’ya konuşlanınca Kuveyt’e geçmek zorunda kalmıştır. Burada öğretmenlik yaparak hayatını idame ettiren Arafat, Gazze’den diğer mülteciler geldikçe taraftarlarını arttırmış ve onları milliyetçi dergi olan Filistin’imiz Yaşam Çağrısı (Falastinuna Nida El-Hayat) etrafında toplamıştır. Grup daha sonra El Fetih olan harekete dönüşerek kendilerini Filistin’e adayacaklardır. Bu sırada Arap hükümetlerinden gelen maddi yardım teklifleri reddedilmiş, Körfezde yaşayan zengin Filistinlilerden ve iş adamlarından finansman bulmuşlardır. Aynı dönemde ileride Arafat’ın başına geçeceği Arap Birliğinin kurduğu çeşitli direniş grupların toplanmasıyla bir araya gelmiş Filistin Kurtuluş Örgütü kurulmuştur. Arafat ve ekibi sonrasında Suriye’ye geçip farklı finansörler aramaya ve silahlı mücadeleye başlayacaklardır. (VİKİPEDİ, 2024)
Direnişte adından artık söz ettiren Arafat 6 Gün Savaşları sonrasında gizlice Batı Şeria'da El Halil, Kudüs ve Nablus'a geçip taraftar edinme merkezleri kurmuştur. Faaliyetleri Arap dünyasında yankılanan Arafat'ı Panarabizm önderi Nasır " Filistinlilerin lideri" ilan etmiştir. (VİKİPEDİ, 2024)
İsrail 1968 yılında mülteci sayısı çok olan yerleşim yeri El Kerameh'e saldırmışsa da El Fetih militanlarınca püskürtülmüştür. Filistin tarafında çokça kayıp verilmiş ancak bu zafer sayesinde Arafat grubunun popülaritesi zirve yapmıştır. (VİKİPEDİ, 2024)
Ürdün ile arasındaki çekişmeler, grup içi muhalefet ve İsrail baskısı nedeniyle oldukça yıpranan El Fetih, Arafat liderliğinde Libya, Irak, Suudi Arabistan’dan gelen yardımlarla yeniden yapılandırılmış ve daha kuvvetli bir teşkilat ağıyla faaliyetlerine devam etmiştir.
Dönemindeki en büyük ayaklanma 1987’de Erez sınır kapısında İsrail askeri aracının 4 sivil Filistinliyi ezmesi ile başlamıştır (Jadallah, 2021). Halk işgale karşı ayaklanmış 1. İntifadayı başlatmıştır. Arafat halk üzerindeki etkisini kullanarak İntifadayı yönlendirmiş ve dikkatleri öylesine çekmiştir ki BM şiddet olaylarını sonlandırmak, toplumsal infialleri dindirmek için Arafat’la görüşmelere başlamıştır.
1974’te BM Genel Kurulu'na hitap için New York'a davet edilmiştir. Arafat genel kurulda durumu özetlercesine şu cümleyi kurmuştur:
"Bugün bir elimde zeytin dalı bir elimde kurtuluş mücadelesi veren silah var. Zeytin dalını düşürmeyin.”
(Görsel-3) (BBC TURKISH.com, tarih yok)
Süreç içerisinde tek taraflı olarak Filistin devletini ilan edip, Filistin Ulusal Konseyi tarafından başkan seçilen Arafat, ABD arabuluculuğunda İsrail’le gizli barış görüşmeleri yaptı. Netice itibarıyla Oslo süreci başlamış oldu. FKÖ lideri Yaser Arafat ve İsrail Başbakanı İzak Rabin Beyaz Saray’da antlaşma imzaladılar ve İsrail resmen FKÖ'yü tanımış oldu. (Aljazeera, 2023)
(Görsel-4) (YİĞİT, 2023)
Zaferden çok bir hezimet görülen Oslo Barış Antlaşmasında Batı Şeria’nın 3’e ayrılması; Kudüs- El-Halil hariç %7’si Gazze - Filistin Yönetimine, %21’i İsrail kontrolünde ortak alana, geri kalan da İsrail tam egemenliğine bırakılması karar kılınmıştır. Sözde barışa katkı sağladıkları gerekçesiyle de Şimon Peres ve Arafat'a Nobel Barış Ödülü verilmiştir.
Bu antlaşma ile Filistin iyice bölünmüş, topraklar parçalanmış, sınır kontrolleri ve geçişler zorlaşmış velhasıl halk üzerinde baskı daha da artmıştır. Filistin Yönetiminin başında olan FKÖ, halk üzerindeki etkisini yitirmeye başlamıştır. Sonrasında İslami kimliğiyle ön plana çıkan ve zamanla askeri kanada sahip olan Hamas seçimlerden birincilikle çıkmıştır. (BBC NEWS, 2024)
İsrail 2000’lerin başında 2. İntifada’ya evrilen süreci katliamlarla durdurmaya çalışarak Gazze ve Batı Şeria’yı yeniden işgal etmiştir. Batı arabuluculuğunda İsrail işgal ettiği yerlerden çekilmiş ve Gazze FKÖ kontrolünden çıkarak Hamas denetimine girmiştir. Gazze bağımsız bir devlet gibi her alanda teşkilatlansa da 2006’dan bu yana İsrail ablukası ve ambargosu altındadır. Ekim 2023’ten bu yana ise İsrail Gazze’de 2 milyon insana karşı soykırım suçu işlemektedir.
Yaser Arafat ise 2.intifada sürecinde tutuklanmış ve sağlık sorunlarıyla gittiği Paris’te 11 Kasım 2004’te vefat etmiştir.
Fransa Cumhurbaşkanı Jacques Chirac, iyi ilişkileri olduğu Arafat'ın onuruna Paris'te anlamlı bir cenaze töreni düzenlemiş, Fransız Ordusu Onur Kıtası Arafat'ı Kahire'ye uğurlamıştır. Cenaze töreni Kahire’de tekrar düzenlenmiş birçok devlet başkanı, başbakan, dışişleri bakanı törene katılmıştır. İsrail Kudüs’e gömülmesine izin vermeyince Ramallah’ta gömülmüştür. (The Guardian, 2004) (BBC TURKISH.com, 2004) (Kadı, 2019)
Kaynakça
Aljazeera. (2023, Eylül 13). İsrail ile Filistinliler arasındaki Oslo Anlaşmaları neydi? Kasım 25, 2024 tarihinde Aljazeera: https://www.aljazeera.com/news/2023/9/13/what-were-oslo-accords-israel-palestinians adresinden alındı
BBC NEWS. (2024, 9 4). 1799'dan günümüze Filistin tarihi: Siyonizm, İsrail işgali, savaşlar ve hasretle beklenen barış. 11 25, 2024 tarihinde BBC NEWS TÜRKÇE: https://www.bbc.com/turkce/articles/cq5d72y272po adresinden alındı
BBC TURKISH.com. (2004, Kasım 12). Arafat'ın son yolculuğu. Kasım 25, 2024 tarihinde BBC: https://www.bbc.co.uk/turkish/news/story/2004/11/041112_arafat_funeral.shtml adresinden alındı
BBC TURKISH.com. (tarih yok). Arafat'ın yaşamından kareler. KASIM 26, 2024 tarihinde BBC Türkçe: https://www.bbc.co.uk/turkish/specials/95_arafat_album/page2.shtml adresinden alındı
Fikriyat. (2024, Nisan 28). Filistin direnişinin sembolü: Anahtar. Kasım 25, 2024 tarihinde Fikriyat: https://www.fikriyat.com/galeri/tarih/filistin-direnisinin-sembolu-anahtar/6 adresinden alındı
Jadallah, A. (2021, Aralık 9). Filistin'de İsrail işgaline karşı başlayan Birinci İntifada'nın üzerinden 34 yıl geçti. Kasım 25, 2024 tarihinde AA: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/filistinde-israil-isgaline-karsi-baslayan-birinci-intifadanin-uzerinden-34-yil-gecti/2442849 adresinden alındı
Kadı, S. (2019, Eylül 28). Jacques Chirac 'Arap Dünyasının Dostu' olarak anıldı. Kasım 25, 2024 tarihinde The Arap Weekly: https://thearabweekly.com/jacques-chirac-remembered-friend-arab-world adresinden alındı
The Guardian. (2004, Kasım 11). Arafat son yolculuğuna başlıyor. Kasım 25, 2024 tarihinde The Guardian: https://www.theguardian.com/world/2004/nov/11/israel1 adresinden alındı
TRT HABER. (2023, MAYIS 15). Filistinlilerin bitmeyen dramı: Nekbe. Kasım 25, 2024 tarihinde TRT HABER: https://www.trthaber.com/haber/dunya/filistinlilerin-bitmeyen-drami-nekbe-767426.html adresinden alındı
VİKİPEDİ. (2024, KASIM 22). YASER ARAFAT. KASIM 26, 2024 tarihinde VİKİPEDİ: https://tr.m.wikipedia.org/wiki/Yaser_Arafat adresinden alındı
YİĞİT, F. (2023, Ekim 20). Barışın Muhatabı Yok Mu? Kasım 25, 2024 tarihinde GZT- Mecra: https://www.gzt.com/mecra/barisin-muhatabi-yok-mu-3708790 adresinden alındı
Yaser Arafat ve Filistin Davası
Tarihi çağlardan beri insanlık çeşitli değişim dönüşümler geçirmiş, ilerlemelere ve değişimlere şahit olmuştur. Bu dönemler sadece barış değil çokça kan ve gözyaşı da beraberinde getirmiştir. Yakın tarihimizde Osmanlı gibi milletleri renkleriyle kucaklayan cihanşümul bir devlet son bulmuş, yerine kargaşa hâkim olmuştur. Bu kargaşa etkisini en çok Orta Doğu'da göstermiştir.
Birçok din ve milletin mukaddesi Filistin; uzun yıllar Osmanlı himaye ve hamasetinde kalmış, savaş kaybedilince 1. Dünya Savaşı ile İngiliz mandasına bağlanmıştır. İngiliz hükümetinin vaatlerinin aksine bölgedeki sosyolojik yapı korunmamıştır.
Belfour Deklarasyonu ile Yahudi göçlerinin önü açılmıştır. Osmanlı döneminde Filistin’de azınlık olan Yahudi nüfusu, İngilizlerin göç teşviki ve Nazi tehdidiyle bölgede hızla artmış, 1947'ye kadar 650.000'e çıkmıştır. Bu durum halkta huzursuzluğa sebep olmuşsa da manda yönetimi taleplere kayıtsız kalınca durum sivil itaatsizliğe kadar gitmiştir. Ayrıca Yahudi yerleşimcilerin namütenahi toprak alımları, tarımsal dengede değişiklikler ve Filistinlilerle su kaynağı tartışmaları işleri iyice raydan çıkarmıştır.
(Görsel-1) (TRT HABER, 2023)
İngiltere, manda yönetimindeki pasifliği ve Haganah - İrgun çetelerinin şiddetli saldırıları sebebiyle geri çekilmek durumunda kaldı. İngiliz askeri birlikleri 1947 yılında Filistin’in durumunu BM'ye bırakarak bölgeyi terk etmeye başladı.
BM, 1948’de iki ayrı devlet çerçevesinde meşhur taksim planını yapmış; %56'sı Yahudilere %43'ü Filistinlilere, Kudüs'ü ise BM himayesine alacak şekilde bölmüştür. Filistinliler azınlık haklarına saygılı, taksim edilmemiş, üniter bir Filistin Devleti istediler ve bu planı reddettiler. (BBC NEWS, 2024) İngiliz kuvvetlerinin Filistin’den çekilmesinden bir gün sonra İsrail devleti resmen ilan olunmuştu. İsrail’in Devlet olarak ilan edilmesinin ardından Yahudi çeteleri Filistinlileri katletmeye ve halkı topraklarından zorla sürmeye başlamıştır. Zorla yerinden edilmenin başladığı bu güne (14 Mayıs 1948) Filistinliler Nekbe yani “Büyük Felaket” demişler ve yalnızca evlerinin anahtarını alarak tekrar geri dönme umuduyla vatanlarını terk etmişlerdir.
Katliamlar sürerken yeni müstakil olmuş Arap devletleri İsrail’e savaş açmış ve Ürdün Batı Şeria ve Doğu Kudüs’ü; Mısır da Gazze'yi kontrolüne geçirmiştir. Ardından savaşlar silsilesi başlamış ve 1,5 milyondan fazla Filistinli yerlerinden edilmiş, mülteci konumuna düşmüştür. Gazze'de Cibaliye ve Nuseirat; Lübnan'da Sabra ve Şatilla mülteci kampları kurulmuştur. Tüm bu yaşananlara rağmen Yahudi yerleşimci göçleri devam etmiş ve Yahudi nüfusu 2 milyona ulaşmıştır.
(Görsel-2) (Fikriyat, 2024)
Hal böyle iken halkının sevgisini kazanacak olan Yaser Arafat, Gazzeli bir ailenin çocuğu olarak 1929'da Kahire'de doğacak ve Mısır'da üniversite okurken kendini hürriyet mücadelesinin içinde bulacaktır.
Üniversite yıllarında kendini milliyetçi olarak tanımlayan Arafat, Yahudilerle sık sık tartışmalara girer olmuş, Siyonizm hakkında çeşitli kitaplar okuyup araştırmalar yapmıştır. Faaliyetlerini daha da ilerletip Manda döneminde Arap Yüksek Komitesi için Filistin’e gizlice silah sokma çalışmalarında bulunmuş,1948 de savaş başlayınca eğitimini yarım bırakıp harbe katılmıştır. Geriye dönünce inşaat mühendisliğini bitirip Mısırda Ebu Ammar kod adıyla gerilla usulü savaş yürüten gruplara katılmıştır. Süveyş krizi ile BM güçleri Sina’ya konuşlanınca Kuveyt’e geçmek zorunda kalmıştır. Burada öğretmenlik yaparak hayatını idame ettiren Arafat, Gazze’den diğer mülteciler geldikçe taraftarlarını arttırmış ve onları milliyetçi dergi olan Filistin’imiz Yaşam Çağrısı (Falastinuna Nida El-Hayat) etrafında toplamıştır. Grup daha sonra El Fetih olan harekete dönüşerek kendilerini Filistin’e adayacaklardır. Bu sırada Arap hükümetlerinden gelen maddi yardım teklifleri reddedilmiş, Körfezde yaşayan zengin Filistinlilerden ve iş adamlarından finansman bulmuşlardır. Aynı dönemde ileride Arafat’ın başına geçeceği Arap Birliğinin kurduğu çeşitli direniş grupların toplanmasıyla bir araya gelmiş Filistin Kurtuluş Örgütü kurulmuştur. Arafat ve ekibi sonrasında Suriye’ye geçip farklı finansörler aramaya ve silahlı mücadeleye başlayacaklardır. (VİKİPEDİ, 2024)
Direnişte adından artık söz ettiren Arafat 6 Gün Savaşları sonrasında gizlice Batı Şeria'da El Halil, Kudüs ve Nablus'a geçip taraftar edinme merkezleri kurmuştur. Faaliyetleri Arap dünyasında yankılanan Arafat'ı Panarabizm önderi Nasır " Filistinlilerin lideri" ilan etmiştir. (VİKİPEDİ, 2024)
İsrail 1968 yılında mülteci sayısı çok olan yerleşim yeri El Kerameh'e saldırmışsa da El Fetih militanlarınca püskürtülmüştür. Filistin tarafında çokça kayıp verilmiş ancak bu zafer sayesinde Arafat grubunun popülaritesi zirve yapmıştır. (VİKİPEDİ, 2024)
Ürdün ile arasındaki çekişmeler, grup içi muhalefet ve İsrail baskısı nedeniyle oldukça yıpranan El Fetih, Arafat liderliğinde Libya, Irak, Suudi Arabistan’dan gelen yardımlarla yeniden yapılandırılmış ve daha kuvvetli bir teşkilat ağıyla faaliyetlerine devam etmiştir.
Dönemindeki en büyük ayaklanma 1987’de Erez sınır kapısında İsrail askeri aracının 4 sivil Filistinliyi ezmesi ile başlamıştır (Jadallah, 2021). Halk işgale karşı ayaklanmış 1. İntifadayı başlatmıştır. Arafat halk üzerindeki etkisini kullanarak İntifadayı yönlendirmiş ve dikkatleri öylesine çekmiştir ki BM şiddet olaylarını sonlandırmak, toplumsal infialleri dindirmek için Arafat’la görüşmelere başlamıştır.
1974’te BM Genel Kurulu'na hitap için New York'a davet edilmiştir. Arafat genel kurulda durumu özetlercesine şu cümleyi kurmuştur:
"Bugün bir elimde zeytin dalı bir elimde kurtuluş mücadelesi veren silah var. Zeytin dalını düşürmeyin.”
(Görsel-3) (BBC TURKISH.com, tarih yok)
Süreç içerisinde tek taraflı olarak Filistin devletini ilan edip, Filistin Ulusal Konseyi tarafından başkan seçilen Arafat, ABD arabuluculuğunda İsrail’le gizli barış görüşmeleri yaptı. Netice itibarıyla Oslo süreci başlamış oldu. FKÖ lideri Yaser Arafat ve İsrail Başbakanı İzak Rabin Beyaz Saray’da antlaşma imzaladılar ve İsrail resmen FKÖ'yü tanımış oldu. (Aljazeera, 2023)
(Görsel-4) (YİĞİT, 2023)
Zaferden çok bir hezimet görülen Oslo Barış Antlaşmasında Batı Şeria’nın 3’e ayrılması; Kudüs- El-Halil hariç %7’si Gazze - Filistin Yönetimine, %21’i İsrail kontrolünde ortak alana, geri kalan da İsrail tam egemenliğine bırakılması karar kılınmıştır. Sözde barışa katkı sağladıkları gerekçesiyle de Şimon Peres ve Arafat'a Nobel Barış Ödülü verilmiştir.
Bu antlaşma ile Filistin iyice bölünmüş, topraklar parçalanmış, sınır kontrolleri ve geçişler zorlaşmış velhasıl halk üzerinde baskı daha da artmıştır. Filistin Yönetiminin başında olan FKÖ, halk üzerindeki etkisini yitirmeye başlamıştır. Sonrasında İslami kimliğiyle ön plana çıkan ve zamanla askeri kanada sahip olan Hamas seçimlerden birincilikle çıkmıştır. (BBC NEWS, 2024)
İsrail 2000’lerin başında 2. İntifada’ya evrilen süreci katliamlarla durdurmaya çalışarak Gazze ve Batı Şeria’yı yeniden işgal etmiştir. Batı arabuluculuğunda İsrail işgal ettiği yerlerden çekilmiş ve Gazze FKÖ kontrolünden çıkarak Hamas denetimine girmiştir. Gazze bağımsız bir devlet gibi her alanda teşkilatlansa da 2006’dan bu yana İsrail ablukası ve ambargosu altındadır. Ekim 2023’ten bu yana ise İsrail Gazze’de 2 milyon insana karşı soykırım suçu işlemektedir.
Yaser Arafat ise 2.intifada sürecinde tutuklanmış ve sağlık sorunlarıyla gittiği Paris’te 11 Kasım 2004’te vefat etmiştir.
Fransa Cumhurbaşkanı Jacques Chirac, iyi ilişkileri olduğu Arafat'ın onuruna Paris'te anlamlı bir cenaze töreni düzenlemiş, Fransız Ordusu Onur Kıtası Arafat'ı Kahire'ye uğurlamıştır. Cenaze töreni Kahire’de tekrar düzenlenmiş birçok devlet başkanı, başbakan, dışişleri bakanı törene katılmıştır. İsrail Kudüs’e gömülmesine izin vermeyince Ramallah’ta gömülmüştür. (The Guardian, 2004) (BBC TURKISH.com, 2004) (Kadı, 2019)
Kaynakça
Aljazeera. (2023, Eylül 13). İsrail ile Filistinliler arasındaki Oslo Anlaşmaları neydi? Kasım 25, 2024 tarihinde Aljazeera: https://www.aljazeera.com/news/2023/9/13/what-were-oslo-accords-israel-palestinians adresinden alındı
BBC NEWS. (2024, 9 4). 1799'dan günümüze Filistin tarihi: Siyonizm, İsrail işgali, savaşlar ve hasretle beklenen barış. 11 25, 2024 tarihinde BBC NEWS TÜRKÇE: https://www.bbc.com/turkce/articles/cq5d72y272po adresinden alındı
BBC TURKISH.com. (2004, Kasım 12). Arafat'ın son yolculuğu. Kasım 25, 2024 tarihinde BBC: https://www.bbc.co.uk/turkish/news/story/2004/11/041112_arafat_funeral.shtml adresinden alındı
BBC TURKISH.com. (tarih yok). Arafat'ın yaşamından kareler. KASIM 26, 2024 tarihinde BBC Türkçe: https://www.bbc.co.uk/turkish/specials/95_arafat_album/page2.shtml adresinden alındı
Fikriyat. (2024, Nisan 28). Filistin direnişinin sembolü: Anahtar. Kasım 25, 2024 tarihinde Fikriyat: https://www.fikriyat.com/galeri/tarih/filistin-direnisinin-sembolu-anahtar/6 adresinden alındı
Jadallah, A. (2021, Aralık 9). Filistin'de İsrail işgaline karşı başlayan Birinci İntifada'nın üzerinden 34 yıl geçti. Kasım 25, 2024 tarihinde AA: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/filistinde-israil-isgaline-karsi-baslayan-birinci-intifadanin-uzerinden-34-yil-gecti/2442849 adresinden alındı
Kadı, S. (2019, Eylül 28). Jacques Chirac 'Arap Dünyasının Dostu' olarak anıldı. Kasım 25, 2024 tarihinde The Arap Weekly: https://thearabweekly.com/jacques-chirac-remembered-friend-arab-world adresinden alındı
The Guardian. (2004, Kasım 11). Arafat son yolculuğuna başlıyor. Kasım 25, 2024 tarihinde The Guardian: https://www.theguardian.com/world/2004/nov/11/israel1 adresinden alındı
TRT HABER. (2023, MAYIS 15). Filistinlilerin bitmeyen dramı: Nekbe. Kasım 25, 2024 tarihinde TRT HABER: https://www.trthaber.com/haber/dunya/filistinlilerin-bitmeyen-drami-nekbe-767426.html adresinden alındı
VİKİPEDİ. (2024, KASIM 22). YASER ARAFAT. KASIM 26, 2024 tarihinde VİKİPEDİ: https://tr.m.wikipedia.org/wiki/Yaser_Arafat adresinden alındı
YİĞİT, F. (2023, Ekim 20). Barışın Muhatabı Yok Mu? Kasım 25, 2024 tarihinde GZT- Mecra: https://www.gzt.com/mecra/barisin-muhatabi-yok-mu-3708790 adresinden alındı
Yaser Arafat ve Filistin Davası
Tarihi çağlardan beri insanlık çeşitli değişim dönüşümler geçirmiş, ilerlemelere ve değişimlere şahit olmuştur. Bu dönemler sadece barış değil çokça kan ve gözyaşı da beraberinde getirmiştir. Yakın tarihimizde Osmanlı gibi milletleri renkleriyle kucaklayan cihanşümul bir devlet son bulmuş, yerine kargaşa hâkim olmuştur. Bu kargaşa etkisini en çok Orta Doğu'da göstermiştir.
Birçok din ve milletin mukaddesi Filistin; uzun yıllar Osmanlı himaye ve hamasetinde kalmış, savaş kaybedilince 1. Dünya Savaşı ile İngiliz mandasına bağlanmıştır. İngiliz hükümetinin vaatlerinin aksine bölgedeki sosyolojik yapı korunmamıştır.
Belfour Deklarasyonu ile Yahudi göçlerinin önü açılmıştır. Osmanlı döneminde Filistin’de azınlık olan Yahudi nüfusu, İngilizlerin göç teşviki ve Nazi tehdidiyle bölgede hızla artmış, 1947'ye kadar 650.000'e çıkmıştır. Bu durum halkta huzursuzluğa sebep olmuşsa da manda yönetimi taleplere kayıtsız kalınca durum sivil itaatsizliğe kadar gitmiştir. Ayrıca Yahudi yerleşimcilerin namütenahi toprak alımları, tarımsal dengede değişiklikler ve Filistinlilerle su kaynağı tartışmaları işleri iyice raydan çıkarmıştır.
(Görsel-1) (TRT HABER, 2023)
İngiltere, manda yönetimindeki pasifliği ve Haganah - İrgun çetelerinin şiddetli saldırıları sebebiyle geri çekilmek durumunda kaldı. İngiliz askeri birlikleri 1947 yılında Filistin’in durumunu BM'ye bırakarak bölgeyi terk etmeye başladı.
BM, 1948’de iki ayrı devlet çerçevesinde meşhur taksim planını yapmış; %56'sı Yahudilere %43'ü Filistinlilere, Kudüs'ü ise BM himayesine alacak şekilde bölmüştür. Filistinliler azınlık haklarına saygılı, taksim edilmemiş, üniter bir Filistin Devleti istediler ve bu planı reddettiler. (BBC NEWS, 2024) İngiliz kuvvetlerinin Filistin’den çekilmesinden bir gün sonra İsrail devleti resmen ilan olunmuştu. İsrail’in Devlet olarak ilan edilmesinin ardından Yahudi çeteleri Filistinlileri katletmeye ve halkı topraklarından zorla sürmeye başlamıştır. Zorla yerinden edilmenin başladığı bu güne (14 Mayıs 1948) Filistinliler Nekbe yani “Büyük Felaket” demişler ve yalnızca evlerinin anahtarını alarak tekrar geri dönme umuduyla vatanlarını terk etmişlerdir.
Katliamlar sürerken yeni müstakil olmuş Arap devletleri İsrail’e savaş açmış ve Ürdün Batı Şeria ve Doğu Kudüs’ü; Mısır da Gazze'yi kontrolüne geçirmiştir. Ardından savaşlar silsilesi başlamış ve 1,5 milyondan fazla Filistinli yerlerinden edilmiş, mülteci konumuna düşmüştür. Gazze'de Cibaliye ve Nuseirat; Lübnan'da Sabra ve Şatilla mülteci kampları kurulmuştur. Tüm bu yaşananlara rağmen Yahudi yerleşimci göçleri devam etmiş ve Yahudi nüfusu 2 milyona ulaşmıştır.
(Görsel-2) (Fikriyat, 2024)
Hal böyle iken halkının sevgisini kazanacak olan Yaser Arafat, Gazzeli bir ailenin çocuğu olarak 1929'da Kahire'de doğacak ve Mısır'da üniversite okurken kendini hürriyet mücadelesinin içinde bulacaktır.
Üniversite yıllarında kendini milliyetçi olarak tanımlayan Arafat, Yahudilerle sık sık tartışmalara girer olmuş, Siyonizm hakkında çeşitli kitaplar okuyup araştırmalar yapmıştır. Faaliyetlerini daha da ilerletip Manda döneminde Arap Yüksek Komitesi için Filistin’e gizlice silah sokma çalışmalarında bulunmuş,1948 de savaş başlayınca eğitimini yarım bırakıp harbe katılmıştır. Geriye dönünce inşaat mühendisliğini bitirip Mısırda Ebu Ammar kod adıyla gerilla usulü savaş yürüten gruplara katılmıştır. Süveyş krizi ile BM güçleri Sina’ya konuşlanınca Kuveyt’e geçmek zorunda kalmıştır. Burada öğretmenlik yaparak hayatını idame ettiren Arafat, Gazze’den diğer mülteciler geldikçe taraftarlarını arttırmış ve onları milliyetçi dergi olan Filistin’imiz Yaşam Çağrısı (Falastinuna Nida El-Hayat) etrafında toplamıştır. Grup daha sonra El Fetih olan harekete dönüşerek kendilerini Filistin’e adayacaklardır. Bu sırada Arap hükümetlerinden gelen maddi yardım teklifleri reddedilmiş, Körfezde yaşayan zengin Filistinlilerden ve iş adamlarından finansman bulmuşlardır. Aynı dönemde ileride Arafat’ın başına geçeceği Arap Birliğinin kurduğu çeşitli direniş grupların toplanmasıyla bir araya gelmiş Filistin Kurtuluş Örgütü kurulmuştur. Arafat ve ekibi sonrasında Suriye’ye geçip farklı finansörler aramaya ve silahlı mücadeleye başlayacaklardır. (VİKİPEDİ, 2024)
Direnişte adından artık söz ettiren Arafat 6 Gün Savaşları sonrasında gizlice Batı Şeria'da El Halil, Kudüs ve Nablus'a geçip taraftar edinme merkezleri kurmuştur. Faaliyetleri Arap dünyasında yankılanan Arafat'ı Panarabizm önderi Nasır " Filistinlilerin lideri" ilan etmiştir. (VİKİPEDİ, 2024)
İsrail 1968 yılında mülteci sayısı çok olan yerleşim yeri El Kerameh'e saldırmışsa da El Fetih militanlarınca püskürtülmüştür. Filistin tarafında çokça kayıp verilmiş ancak bu zafer sayesinde Arafat grubunun popülaritesi zirve yapmıştır. (VİKİPEDİ, 2024)
Ürdün ile arasındaki çekişmeler, grup içi muhalefet ve İsrail baskısı nedeniyle oldukça yıpranan El Fetih, Arafat liderliğinde Libya, Irak, Suudi Arabistan’dan gelen yardımlarla yeniden yapılandırılmış ve daha kuvvetli bir teşkilat ağıyla faaliyetlerine devam etmiştir.
Dönemindeki en büyük ayaklanma 1987’de Erez sınır kapısında İsrail askeri aracının 4 sivil Filistinliyi ezmesi ile başlamıştır (Jadallah, 2021). Halk işgale karşı ayaklanmış 1. İntifadayı başlatmıştır. Arafat halk üzerindeki etkisini kullanarak İntifadayı yönlendirmiş ve dikkatleri öylesine çekmiştir ki BM şiddet olaylarını sonlandırmak, toplumsal infialleri dindirmek için Arafat’la görüşmelere başlamıştır.
1974’te BM Genel Kurulu'na hitap için New York'a davet edilmiştir. Arafat genel kurulda durumu özetlercesine şu cümleyi kurmuştur:
"Bugün bir elimde zeytin dalı bir elimde kurtuluş mücadelesi veren silah var. Zeytin dalını düşürmeyin.”
(Görsel-3) (BBC TURKISH.com, tarih yok)
Süreç içerisinde tek taraflı olarak Filistin devletini ilan edip, Filistin Ulusal Konseyi tarafından başkan seçilen Arafat, ABD arabuluculuğunda İsrail’le gizli barış görüşmeleri yaptı. Netice itibarıyla Oslo süreci başlamış oldu. FKÖ lideri Yaser Arafat ve İsrail Başbakanı İzak Rabin Beyaz Saray’da antlaşma imzaladılar ve İsrail resmen FKÖ'yü tanımış oldu. (Aljazeera, 2023)
(Görsel-4) (YİĞİT, 2023)
Zaferden çok bir hezimet görülen Oslo Barış Antlaşmasında Batı Şeria’nın 3’e ayrılması; Kudüs- El-Halil hariç %7’si Gazze - Filistin Yönetimine, %21’i İsrail kontrolünde ortak alana, geri kalan da İsrail tam egemenliğine bırakılması karar kılınmıştır. Sözde barışa katkı sağladıkları gerekçesiyle de Şimon Peres ve Arafat'a Nobel Barış Ödülü verilmiştir.
Bu antlaşma ile Filistin iyice bölünmüş, topraklar parçalanmış, sınır kontrolleri ve geçişler zorlaşmış velhasıl halk üzerinde baskı daha da artmıştır. Filistin Yönetiminin başında olan FKÖ, halk üzerindeki etkisini yitirmeye başlamıştır. Sonrasında İslami kimliğiyle ön plana çıkan ve zamanla askeri kanada sahip olan Hamas seçimlerden birincilikle çıkmıştır. (BBC NEWS, 2024)
İsrail 2000’lerin başında 2. İntifada’ya evrilen süreci katliamlarla durdurmaya çalışarak Gazze ve Batı Şeria’yı yeniden işgal etmiştir. Batı arabuluculuğunda İsrail işgal ettiği yerlerden çekilmiş ve Gazze FKÖ kontrolünden çıkarak Hamas denetimine girmiştir. Gazze bağımsız bir devlet gibi her alanda teşkilatlansa da 2006’dan bu yana İsrail ablukası ve ambargosu altındadır. Ekim 2023’ten bu yana ise İsrail Gazze’de 2 milyon insana karşı soykırım suçu işlemektedir.
Yaser Arafat ise 2.intifada sürecinde tutuklanmış ve sağlık sorunlarıyla gittiği Paris’te 11 Kasım 2004’te vefat etmiştir.
Fransa Cumhurbaşkanı Jacques Chirac, iyi ilişkileri olduğu Arafat'ın onuruna Paris'te anlamlı bir cenaze töreni düzenlemiş, Fransız Ordusu Onur Kıtası Arafat'ı Kahire'ye uğurlamıştır. Cenaze töreni Kahire’de tekrar düzenlenmiş birçok devlet başkanı, başbakan, dışişleri bakanı törene katılmıştır. İsrail Kudüs’e gömülmesine izin vermeyince Ramallah’ta gömülmüştür. (The Guardian, 2004) (BBC TURKISH.com, 2004) (Kadı, 2019)
Kaynakça
Aljazeera. (2023, Eylül 13). İsrail ile Filistinliler arasındaki Oslo Anlaşmaları neydi? Kasım 25, 2024 tarihinde Aljazeera: https://www.aljazeera.com/news/2023/9/13/what-were-oslo-accords-israel-palestinians adresinden alındı
BBC NEWS. (2024, 9 4). 1799'dan günümüze Filistin tarihi: Siyonizm, İsrail işgali, savaşlar ve hasretle beklenen barış. 11 25, 2024 tarihinde BBC NEWS TÜRKÇE: https://www.bbc.com/turkce/articles/cq5d72y272po adresinden alındı
BBC TURKISH.com. (2004, Kasım 12). Arafat'ın son yolculuğu. Kasım 25, 2024 tarihinde BBC: https://www.bbc.co.uk/turkish/news/story/2004/11/041112_arafat_funeral.shtml adresinden alındı
BBC TURKISH.com. (tarih yok). Arafat'ın yaşamından kareler. KASIM 26, 2024 tarihinde BBC Türkçe: https://www.bbc.co.uk/turkish/specials/95_arafat_album/page2.shtml adresinden alındı
Fikriyat. (2024, Nisan 28). Filistin direnişinin sembolü: Anahtar. Kasım 25, 2024 tarihinde Fikriyat: https://www.fikriyat.com/galeri/tarih/filistin-direnisinin-sembolu-anahtar/6 adresinden alındı
Jadallah, A. (2021, Aralık 9). Filistin'de İsrail işgaline karşı başlayan Birinci İntifada'nın üzerinden 34 yıl geçti. Kasım 25, 2024 tarihinde AA: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/filistinde-israil-isgaline-karsi-baslayan-birinci-intifadanin-uzerinden-34-yil-gecti/2442849 adresinden alındı
Kadı, S. (2019, Eylül 28). Jacques Chirac 'Arap Dünyasının Dostu' olarak anıldı. Kasım 25, 2024 tarihinde The Arap Weekly: https://thearabweekly.com/jacques-chirac-remembered-friend-arab-world adresinden alındı
The Guardian. (2004, Kasım 11). Arafat son yolculuğuna başlıyor. Kasım 25, 2024 tarihinde The Guardian: https://www.theguardian.com/world/2004/nov/11/israel1 adresinden alındı
TRT HABER. (2023, MAYIS 15). Filistinlilerin bitmeyen dramı: Nekbe. Kasım 25, 2024 tarihinde TRT HABER: https://www.trthaber.com/haber/dunya/filistinlilerin-bitmeyen-drami-nekbe-767426.html adresinden alındı
VİKİPEDİ. (2024, KASIM 22). YASER ARAFAT. KASIM 26, 2024 tarihinde VİKİPEDİ: https://tr.m.wikipedia.org/wiki/Yaser_Arafat adresinden alındı
YİĞİT, F. (2023, Ekim 20). Barışın Muhatabı Yok Mu? Kasım 25, 2024 tarihinde GZT- Mecra: https://www.gzt.com/mecra/barisin-muhatabi-yok-mu-3708790 adresinden alındı
Yaser Arafat ve Filistin Davası
Tarihi çağlardan beri insanlık çeşitli değişim dönüşümler geçirmiş, ilerlemelere ve değişimlere şahit olmuştur. Bu dönemler sadece barış değil çokça kan ve gözyaşı da beraberinde getirmiştir. Yakın tarihimizde Osmanlı gibi milletleri renkleriyle kucaklayan cihanşümul bir devlet son bulmuş, yerine kargaşa hâkim olmuştur. Bu kargaşa etkisini en çok Orta Doğu'da göstermiştir.
Birçok din ve milletin mukaddesi Filistin; uzun yıllar Osmanlı himaye ve hamasetinde kalmış, savaş kaybedilince 1. Dünya Savaşı ile İngiliz mandasına bağlanmıştır. İngiliz hükümetinin vaatlerinin aksine bölgedeki sosyolojik yapı korunmamıştır.
Belfour Deklarasyonu ile Yahudi göçlerinin önü açılmıştır. Osmanlı döneminde Filistin’de azınlık olan Yahudi nüfusu, İngilizlerin göç teşviki ve Nazi tehdidiyle bölgede hızla artmış, 1947'ye kadar 650.000'e çıkmıştır. Bu durum halkta huzursuzluğa sebep olmuşsa da manda yönetimi taleplere kayıtsız kalınca durum sivil itaatsizliğe kadar gitmiştir. Ayrıca Yahudi yerleşimcilerin namütenahi toprak alımları, tarımsal dengede değişiklikler ve Filistinlilerle su kaynağı tartışmaları işleri iyice raydan çıkarmıştır.
(Görsel-1) (TRT HABER, 2023)
İngiltere, manda yönetimindeki pasifliği ve Haganah - İrgun çetelerinin şiddetli saldırıları sebebiyle geri çekilmek durumunda kaldı. İngiliz askeri birlikleri 1947 yılında Filistin’in durumunu BM'ye bırakarak bölgeyi terk etmeye başladı.
BM, 1948’de iki ayrı devlet çerçevesinde meşhur taksim planını yapmış; %56'sı Yahudilere %43'ü Filistinlilere, Kudüs'ü ise BM himayesine alacak şekilde bölmüştür. Filistinliler azınlık haklarına saygılı, taksim edilmemiş, üniter bir Filistin Devleti istediler ve bu planı reddettiler. (BBC NEWS, 2024) İngiliz kuvvetlerinin Filistin’den çekilmesinden bir gün sonra İsrail devleti resmen ilan olunmuştu. İsrail’in Devlet olarak ilan edilmesinin ardından Yahudi çeteleri Filistinlileri katletmeye ve halkı topraklarından zorla sürmeye başlamıştır. Zorla yerinden edilmenin başladığı bu güne (14 Mayıs 1948) Filistinliler Nekbe yani “Büyük Felaket” demişler ve yalnızca evlerinin anahtarını alarak tekrar geri dönme umuduyla vatanlarını terk etmişlerdir.
Katliamlar sürerken yeni müstakil olmuş Arap devletleri İsrail’e savaş açmış ve Ürdün Batı Şeria ve Doğu Kudüs’ü; Mısır da Gazze'yi kontrolüne geçirmiştir. Ardından savaşlar silsilesi başlamış ve 1,5 milyondan fazla Filistinli yerlerinden edilmiş, mülteci konumuna düşmüştür. Gazze'de Cibaliye ve Nuseirat; Lübnan'da Sabra ve Şatilla mülteci kampları kurulmuştur. Tüm bu yaşananlara rağmen Yahudi yerleşimci göçleri devam etmiş ve Yahudi nüfusu 2 milyona ulaşmıştır.
(Görsel-2) (Fikriyat, 2024)
Hal böyle iken halkının sevgisini kazanacak olan Yaser Arafat, Gazzeli bir ailenin çocuğu olarak 1929'da Kahire'de doğacak ve Mısır'da üniversite okurken kendini hürriyet mücadelesinin içinde bulacaktır.
Üniversite yıllarında kendini milliyetçi olarak tanımlayan Arafat, Yahudilerle sık sık tartışmalara girer olmuş, Siyonizm hakkında çeşitli kitaplar okuyup araştırmalar yapmıştır. Faaliyetlerini daha da ilerletip Manda döneminde Arap Yüksek Komitesi için Filistin’e gizlice silah sokma çalışmalarında bulunmuş,1948 de savaş başlayınca eğitimini yarım bırakıp harbe katılmıştır. Geriye dönünce inşaat mühendisliğini bitirip Mısırda Ebu Ammar kod adıyla gerilla usulü savaş yürüten gruplara katılmıştır. Süveyş krizi ile BM güçleri Sina’ya konuşlanınca Kuveyt’e geçmek zorunda kalmıştır. Burada öğretmenlik yaparak hayatını idame ettiren Arafat, Gazze’den diğer mülteciler geldikçe taraftarlarını arttırmış ve onları milliyetçi dergi olan Filistin’imiz Yaşam Çağrısı (Falastinuna Nida El-Hayat) etrafında toplamıştır. Grup daha sonra El Fetih olan harekete dönüşerek kendilerini Filistin’e adayacaklardır. Bu sırada Arap hükümetlerinden gelen maddi yardım teklifleri reddedilmiş, Körfezde yaşayan zengin Filistinlilerden ve iş adamlarından finansman bulmuşlardır. Aynı dönemde ileride Arafat’ın başına geçeceği Arap Birliğinin kurduğu çeşitli direniş grupların toplanmasıyla bir araya gelmiş Filistin Kurtuluş Örgütü kurulmuştur. Arafat ve ekibi sonrasında Suriye’ye geçip farklı finansörler aramaya ve silahlı mücadeleye başlayacaklardır. (VİKİPEDİ, 2024)
Direnişte adından artık söz ettiren Arafat 6 Gün Savaşları sonrasında gizlice Batı Şeria'da El Halil, Kudüs ve Nablus'a geçip taraftar edinme merkezleri kurmuştur. Faaliyetleri Arap dünyasında yankılanan Arafat'ı Panarabizm önderi Nasır " Filistinlilerin lideri" ilan etmiştir. (VİKİPEDİ, 2024)
İsrail 1968 yılında mülteci sayısı çok olan yerleşim yeri El Kerameh'e saldırmışsa da El Fetih militanlarınca püskürtülmüştür. Filistin tarafında çokça kayıp verilmiş ancak bu zafer sayesinde Arafat grubunun popülaritesi zirve yapmıştır. (VİKİPEDİ, 2024)
Ürdün ile arasındaki çekişmeler, grup içi muhalefet ve İsrail baskısı nedeniyle oldukça yıpranan El Fetih, Arafat liderliğinde Libya, Irak, Suudi Arabistan’dan gelen yardımlarla yeniden yapılandırılmış ve daha kuvvetli bir teşkilat ağıyla faaliyetlerine devam etmiştir.
Dönemindeki en büyük ayaklanma 1987’de Erez sınır kapısında İsrail askeri aracının 4 sivil Filistinliyi ezmesi ile başlamıştır (Jadallah, 2021). Halk işgale karşı ayaklanmış 1. İntifadayı başlatmıştır. Arafat halk üzerindeki etkisini kullanarak İntifadayı yönlendirmiş ve dikkatleri öylesine çekmiştir ki BM şiddet olaylarını sonlandırmak, toplumsal infialleri dindirmek için Arafat’la görüşmelere başlamıştır.
1974’te BM Genel Kurulu'na hitap için New York'a davet edilmiştir. Arafat genel kurulda durumu özetlercesine şu cümleyi kurmuştur:
"Bugün bir elimde zeytin dalı bir elimde kurtuluş mücadelesi veren silah var. Zeytin dalını düşürmeyin.”
(Görsel-3) (BBC TURKISH.com, tarih yok)
Süreç içerisinde tek taraflı olarak Filistin devletini ilan edip, Filistin Ulusal Konseyi tarafından başkan seçilen Arafat, ABD arabuluculuğunda İsrail’le gizli barış görüşmeleri yaptı. Netice itibarıyla Oslo süreci başlamış oldu. FKÖ lideri Yaser Arafat ve İsrail Başbakanı İzak Rabin Beyaz Saray’da antlaşma imzaladılar ve İsrail resmen FKÖ'yü tanımış oldu. (Aljazeera, 2023)
(Görsel-4) (YİĞİT, 2023)
Zaferden çok bir hezimet görülen Oslo Barış Antlaşmasında Batı Şeria’nın 3’e ayrılması; Kudüs- El-Halil hariç %7’si Gazze - Filistin Yönetimine, %21’i İsrail kontrolünde ortak alana, geri kalan da İsrail tam egemenliğine bırakılması karar kılınmıştır. Sözde barışa katkı sağladıkları gerekçesiyle de Şimon Peres ve Arafat'a Nobel Barış Ödülü verilmiştir.
Bu antlaşma ile Filistin iyice bölünmüş, topraklar parçalanmış, sınır kontrolleri ve geçişler zorlaşmış velhasıl halk üzerinde baskı daha da artmıştır. Filistin Yönetiminin başında olan FKÖ, halk üzerindeki etkisini yitirmeye başlamıştır. Sonrasında İslami kimliğiyle ön plana çıkan ve zamanla askeri kanada sahip olan Hamas seçimlerden birincilikle çıkmıştır. (BBC NEWS, 2024)
İsrail 2000’lerin başında 2. İntifada’ya evrilen süreci katliamlarla durdurmaya çalışarak Gazze ve Batı Şeria’yı yeniden işgal etmiştir. Batı arabuluculuğunda İsrail işgal ettiği yerlerden çekilmiş ve Gazze FKÖ kontrolünden çıkarak Hamas denetimine girmiştir. Gazze bağımsız bir devlet gibi her alanda teşkilatlansa da 2006’dan bu yana İsrail ablukası ve ambargosu altındadır. Ekim 2023’ten bu yana ise İsrail Gazze’de 2 milyon insana karşı soykırım suçu işlemektedir.
Yaser Arafat ise 2.intifada sürecinde tutuklanmış ve sağlık sorunlarıyla gittiği Paris’te 11 Kasım 2004’te vefat etmiştir.
Fransa Cumhurbaşkanı Jacques Chirac, iyi ilişkileri olduğu Arafat'ın onuruna Paris'te anlamlı bir cenaze töreni düzenlemiş, Fransız Ordusu Onur Kıtası Arafat'ı Kahire'ye uğurlamıştır. Cenaze töreni Kahire’de tekrar düzenlenmiş birçok devlet başkanı, başbakan, dışişleri bakanı törene katılmıştır. İsrail Kudüs’e gömülmesine izin vermeyince Ramallah’ta gömülmüştür. (The Guardian, 2004) (BBC TURKISH.com, 2004) (Kadı, 2019)
Kaynakça
Aljazeera. (2023, Eylül 13). İsrail ile Filistinliler arasındaki Oslo Anlaşmaları neydi? Kasım 25, 2024 tarihinde Aljazeera: https://www.aljazeera.com/news/2023/9/13/what-were-oslo-accords-israel-palestinians adresinden alındı
BBC NEWS. (2024, 9 4). 1799'dan günümüze Filistin tarihi: Siyonizm, İsrail işgali, savaşlar ve hasretle beklenen barış. 11 25, 2024 tarihinde BBC NEWS TÜRKÇE: https://www.bbc.com/turkce/articles/cq5d72y272po adresinden alındı
BBC TURKISH.com. (2004, Kasım 12). Arafat'ın son yolculuğu. Kasım 25, 2024 tarihinde BBC: https://www.bbc.co.uk/turkish/news/story/2004/11/041112_arafat_funeral.shtml adresinden alındı
BBC TURKISH.com. (tarih yok). Arafat'ın yaşamından kareler. KASIM 26, 2024 tarihinde BBC Türkçe: https://www.bbc.co.uk/turkish/specials/95_arafat_album/page2.shtml adresinden alındı
Fikriyat. (2024, Nisan 28). Filistin direnişinin sembolü: Anahtar. Kasım 25, 2024 tarihinde Fikriyat: https://www.fikriyat.com/galeri/tarih/filistin-direnisinin-sembolu-anahtar/6 adresinden alındı
Jadallah, A. (2021, Aralık 9). Filistin'de İsrail işgaline karşı başlayan Birinci İntifada'nın üzerinden 34 yıl geçti. Kasım 25, 2024 tarihinde AA: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/filistinde-israil-isgaline-karsi-baslayan-birinci-intifadanin-uzerinden-34-yil-gecti/2442849 adresinden alındı
Kadı, S. (2019, Eylül 28). Jacques Chirac 'Arap Dünyasının Dostu' olarak anıldı. Kasım 25, 2024 tarihinde The Arap Weekly: https://thearabweekly.com/jacques-chirac-remembered-friend-arab-world adresinden alındı
The Guardian. (2004, Kasım 11). Arafat son yolculuğuna başlıyor. Kasım 25, 2024 tarihinde The Guardian: https://www.theguardian.com/world/2004/nov/11/israel1 adresinden alındı
TRT HABER. (2023, MAYIS 15). Filistinlilerin bitmeyen dramı: Nekbe. Kasım 25, 2024 tarihinde TRT HABER: https://www.trthaber.com/haber/dunya/filistinlilerin-bitmeyen-drami-nekbe-767426.html adresinden alındı
VİKİPEDİ. (2024, KASIM 22). YASER ARAFAT. KASIM 26, 2024 tarihinde VİKİPEDİ: https://tr.m.wikipedia.org/wiki/Yaser_Arafat adresinden alındı
YİĞİT, F. (2023, Ekim 20). Barışın Muhatabı Yok Mu? Kasım 25, 2024 tarihinde GZT- Mecra: https://www.gzt.com/mecra/barisin-muhatabi-yok-mu-3708790 adresinden alındı
Bu Sayfada:
Title
Title
Title
İlginizi çekebilir
İlginizi çekebilir
İlginizi çekebilir
YASER ARAFAT VE FİLİSTİN DAVASI
